Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça milli mirasymyzy öwrenmek, ösdürmek we dünýä ýaýmak barada amala aşyrylýan işler barha ýaýbaňlanýar. Ýeri gelende bellesek, häzirki wagtda taryhy-medeni ýadygärliklerimizi we gymmatlyklarymyzy aýawly saklamak, dikeltmek, goramak hem-de ýurdymyzyň çäginde ýadygärlikleri öwrenmek, wagyz etmek boýunça geçirilýän işler döwlet derejesinde uly ähmiýete eýedir. Mähriban Arkadagymyzyň tagallasy bilen taryhymyzyň, milli medeni gymmatlyklarymyzyň ylmy esasda öwrenilmegine giň ýol açyldy. Halkymyzyň baý ruhy mirasyny gorap saklamak maksady bilen Türkmenistanda döwlet taryhy-medeni goraghanalar döredildi. Bu goraghanalar açyk asmanyň astyndaky muzeýler diýsek hem dogry bolar. Ol ýerlere syýahatlary gurnamak, taryhy maglumatlary ýaş nesillere ýetirmek, olarda watansöýüjilik, öz geçmiş taryhyňa buýsanç we gyzyklanma duýgularyny döredýär. XIX-XX asyrda giň gerim alyp, Türkmenistanyň taryhy-medeni goraghanalarynda birnäçe arheologiýa işleri geçirildi.
Şonuň ýaly gazuw agtaryş işleri Türkmenistanyň günbatarynda Hazar şäheriniň (öňki Çeleken) 50 kilometr golaýynda ýerleşýän Ogurjaly adasynda hem geçirildi. Arheologlar tarapyndan balyk tutmaklykda ulanylýan gurallaryň küýzeleriň birnäçe görnüşleriniň aýaga geýilýän çokaý-çaryklaryň tapylmagy, bu ýerde birnäçe ýyllaryň dowamynda gadymy halklaryň ýaşaýyş durmuşynyň bolandygyna şaýatlyk edýär. Taryhy maglumatlara görä, Ogurjaly adasynda türkmenler 400-500 ýyl mundan öň ýaşap başlapdyrlar. Käbir ýerlerde bu ada Aýdak adasy hem diýilýär. Ogurjaly adasyndaky türkmenler balyk tutmak, aw etmek hem-de, tebigy, baýlyklar bolan nebit, duz önümlerini goňşy döwletlere satmak, alyş-çalyş ýaly işler bilen meşgul bolupdyrlar. Ogurjaly adasynda ýaşuly adamlaryň aýtmagyna görä Annagylyç han atly baştutan bolupdyr.
Ogurjaly adasynda ýaşan türkmenler diňe bir balyk tutmak bilen çäklenmän meýdanyň otluk wagty çarwaçylyk kärleri bilen meşgullanypdyrlar. Muňa Hazar şäheriniň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde saklanýan Ogurjaly adasyndan tapylan muzeý gymmatlyklary hem şaýatlyk edýär. Aw etmeklik üçin ulanylýan gurallaryny ýasamak üçin ýörite ussahanalarynyň bolandygyny taryhy maglumatlar görkezýär. Bu ýerden tapylan küýze gap-gaç böleklerinde dürli şekilleriň saklanyp galandygyny bellemek bolýar. Şolaryň arasynda guş, balyk, at we düýe ýaly haýwanlaryň şekillerine-de duş gelmek bolýar. Guş, at we düýe adamlaryň ilkinji eldekileşdiren öý hojalygyna uýgunlaşdyran jandarydyr. Taryhy maglumatlara görä oguz kowumunyň oňony guşlar bolupdyr. Milli halylarymyzyň göllerinde guşlaryň şekillendirilmegi, ýöne ýerden däldir. Diýmek, Ogurjaly adasynda gadymy döwürlerde hem şekillendiriş sungatynyň şahasy hasaplanylýan keramika sungaty ösüpdir.
Emma geçmişde türkmen öýlerinde ulanylan zatlarynyň galyndylaryny Ogurjaly obasynyň köne ýurdynda häzirem görmek bolýar. Şeýlelikde, türkmenler Hazar şäheriniň köne oturymly ýerli ilatydyr. Olar parahatçylykly zähmet çekip, öz goňşulary bilen söwda edipdirler. Ýerasty baýlyklary çykarmak, deňizçilik, balykçylyk, awçylyk şol adanyň ilatynyň güzeran görýän esasy kärleri bolupdyr.
“Mirasly il mizemez” diýlişi ýaly, Ogurjaly adasyndan arheologik gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde tapylan tapyndylar. Türkmenistanyň baý özboluşly medeni mirasyny şöhlelendirýär we muzeýe gelýän adamlarda öz ýaşaýan ülkesiniň taryhy bilen ýakyndan tanyşmaga uly mümkinçilik berýär.
